Η
Κριτσά αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα και ανήκει στο Δήμο Αγίου
Νικολάου και περιλαμβάνει τους παρακάτω οκτώ (8) οικισμούς Αμμουδάρα,
Βαθύ, Θεολόγος,
Κάλυβος, Μαρδάτι,
Ρούσα Λίμνη,
Τάπες -δείτε τα
σχετικούς συνδέσμους-
Τα
όρια της κτηματικής περιφέρειας της Κριτσάς αρχίζουν από την
θάλασσα και εκτείνεται μέχρι την υψηλότερη κορυφή της Δίκτη
Λάζαρος (Οροπέδιο Καθαρού).Στα πόδια του Κάστελλου απλώνεται
ο κάμπος της Κριτσάς και από εκεί βλέπεις τον κόλπο του Μεραμβέλλου.Το
βράδυ όταν φωτίζεται βλέπουμε να έχει το σχήμα ενός τεράστιου
σκορπιού.
Ο δάσκαλος Γεώργιος Ι Περάκης γράφει: "Αν θές να γνωρίσεις
την ψυχή των ανθρώπωv της Κριτσάς, θα πρέπει να γνωρίσεις την
ψυχή του τόπου μας. Μόνο μέσα από την αλληλοεπίδραση του φυσικού
περιβάλλοντος,του κλίματος, των δράσεων και των συμπεριφορών
των ανθρώπων θα κατανοήσεις το χαρακτήρα και την ψυχή των Κριτσωτών.
Η Κριτσά είναι μια ξεχωριστή κοινωνία ανθρώπων με τη δική της
παραγωγή πολιτισμού,δική της παράδοση και τη δική της ντοπιολαλιά.
Ο τόπος των ανθρώπων της υψώνεται σταδιακά από το μέρος του
ηλίου και τη θάλασσα ως τις πιο ψηλές κορφές της Δίκτης προς
τη Δύση, δημιουργώντας στα διάμεσα δύο γεωλογικές επίπεδες "στάσεις",
μιά στον κάμπο με την Κριτσά χτισμένη στο βάθος και το μεγάλο
καρπερό ελαιώνα κι άλλη μια το οροπέδιο του Καθαρού".
Βρίσκεται στην επαρχία Μαραμβέλου στο Νομό Λασιθίου. Με την
απογραφή του 2001 ο πληθυσμός του χωριού είναι 1614 κάτοικοι.
Η Κριτσά είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του βουνού
Κάστελλος, σε υψόμετρο περίπου 365 μέτρων στις συντεταγμένες
. 35 10’00’’ Ν -25 39’ 00’’ – 35.1667,25.65
Εξ αιτίας της ανυπότακτης ψυχής των κατοίκων της, υπήρξε στόχος
των κατακτητών του νησιού, των Ρωμαίων 66-330 μ.Χ, των Αράβων
823-961 μ.Χ. Το 823 ερημώθηκε από τους ¶ραβες και οικοδομείται
ξανά το 961 μ.Χ επί Νικηφόρου Φωκά.
Θεωρείται βέβαια η ακμή της στα βυζαντινά χρόνια.Νέα
άνθιση γνώρισε την εποχή της Ενετοκρατίας τον 13ο -14ο αιώνα,
ζούσαν δε εκεί πλούσιοι και ευγενείς Κρητικοί.Έγινε κατάληψη
και πάλι από τους Ενετούς 1204 – 1669 μ.Χ. Επί Ενετοκρατίας
ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Κρήτης.
Στη συνέχεια από το 1645 έως το 1898 μ.Χ κατακτήθηκε από τους
Τούρκους .Η Ακρίτσα ήταν από τις λίγες κωμοπόλεις της Κρήτης
όπου δεν μπόρεσαν να εγκατασταθούν Οθωμανοί ούτε και στη εποχή
τη τρομερή των Γενιτσάρων. Αυτό αποδεικνύεται από την απογραφή
του πληθυσμού της Κρήτης επί τουρκοκρατίας όπου σε σύνολο 3320
κατοίκων του τότε Δήμου Κριτσάς δεν υπήρχε ούτε ένας Οθωμανός.
Κατά την εν λόγω απογραφή στο τότε Δήμο Κριτσάς υπάγονται και
τα χωριά της περιοχής των οποίων ο πληθυσμός είχε ως εξής: Κριτσά
2.072 κάτοικοι, Κρούστας 344 κάτοικοι, Πρίνα 269 κάτοικοι, Καλό
Χωριό 328 κάτοικοι, Μέσα Λακώνια 119 κάτοικοι,Τάπες 93 κάτοικοι,
Αγ.Νικόλαος 95 κάτοικοι, (η σημερινή πρωτεύουσα του Νομού),ήτοι
σε σύνολο 3.320 κάτοικοι.
Το 1821-1828 η Κριτσά ήταν το στρατηγείο των επαναστατών. Αρχίζει
και πάλι η ζωντανή παρουσία της στην περιοχή και διαδραματίζει
σημαντικό ρόλο στα γεγονότα και την διοίκηση της Κρήτης.
Το 1867 έγινε έδρα Δήμου που συμπεριλάμβανε τον Κρούστα, την
Πρίνα, το Καλό Χωριό, το Μαρδάτι, τον ¶γιο Νικόλαο, τα Μέσα
Λακώνια και τις Τάπες.Το 1925 έγινε Κοινότητα.
Στην
απογραφή του 1971 έχει 2.267 κατοίκους, (Κριτσά 2.003, Τάπες
192, Μαρδάτι 60 και Θεολόγος 12).
Το
1998 αποτελεί ένα από τα 14 δημοτικά διαμερίσματα του Δήμου
Αγίου Νικολάου.
Με
την απογραφή του 2001 ο πληθυσμός του χωριού είναι 1614 κάτοικοι.
|