Η
Κριτσά είναι χωριό που βρίσκεται στο νομό Λασιθίου και είναι
κτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του βουνού Κάστελλος σε
υψόμετρο περίπου 365 μέτρων.
Στο
χωριό κατοικούν περίπου 2200 απογεγραμμένοι κάτοικοι. Είναι
ένα από τα αρχαιότερα χωριά της Κρήτης και διατηρεί σε σημαντικό
βαθμό ακόμη αναλλοίωτη την παλιά αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της.
Οι
κάτοικοι της είναι απόγονοι της Λατούς Ετέρας, της οποίας τα
ερείπια βρίσκονται 3 χλμ. βορειοανατολικά του χωριού. Από τις
λίγες ανασκαφές που έχουν γίνει ως τώρα στην Κριτσά, ήρθαν στο
φως ο χώρος της αγοράς με το Πρυτανείο, την εξέδρα και [1] το
Ιερό της Πόλης.
Αδιάκοπη
είναι η παρουσία ανθρώπων στο χώρο της Κριτσάς τουλάχιστον από
τα υστερομινωϊκά χρόνια και μετά. Θεωρείται βέβαιη η ακμή της
στα Βυζαντινά χρόνια. Αν και ερημώθηκε από τους Άραβες (823),
κατοικήθηκε ξανά το 961 και γνώρισε νέα άνθηση στα χρόνια της
Φραγκοκρατίας (13ος και 14ος αιώνας).
Ήταν
το μεγαλύτερο χωριό της Κρήτης καθ' όλο το Μεσαίωνα. Το 1867
έγινε έδρα Δήμου που συμπεριλάμβανε τον Κρούστα, την Πρίνα,
το Καλό Χωριό, το Μαρδάτι, τον Άγιο Νικόλαο, τα Μέσα Λακώνια
και τις Τάπες. Το 1925 έγινε κοινότητα και από το 1998 αποτελεί
ένα από τα 14 δημοτικά διαμερίσματα του Δήμου Αγίου Νικολάου
λίγα
λόγια για την Κριτσά από την
Χρυσούλα Τζομπανάκη, (Αρχιτέκτωνα-Αρχαιολόγο) |
Ο
οικισμός της Κριτσάς του δήμου Αγίου Νικολάου είναι ένας από
τους πιο αξιόλογους ημιορεινούς παραδοσιακούς οικισμούς της
Κρήτης. Εκεί βρίσκονται τρεις κοινοτικές κρήνες και πλακόστρωτο
"καλντερίμι" στη θέση Χανιώτενα που έχουν χαρακτηρισθεί
σαν ιστορικά διατηρητέα μνημεία γιατί αποτελούν χαρακτηριστικά
δείγματα αρχιτεκτονικής παράδοσης και άμεσα συνδεδεμένα με την
ιστορία της Κριτσάς και τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής.
1) Κρήνη στην περιοχή "Κουτσουνάρι". Είναι κτίσμα
πετρόκτιστο με απλή αψιδωτή μορφή.
2) Κρήνη στην περιοχή "Καββούσα". Η όψη της χαρακτηρίζεται
από μία δίδυμη τυφλή αψιδωτή κατασκευή.
3) Κρήνη στην περιοχή "Χανιώτενας". Χρησιμοποιείται
για το πότισμα των ζώων. Το κτίσμα έχει την τυπική μορφή των
απλών αψιδόσχημων μικρών κρηνών της Κρήτης. Εκεί υπάρχει το
τελευταίο καλντερίμι που έχει απομείνει στη Κριτσά και συνδέει
το κέντρο του οικισμού με τον κάμπο.
|